Przywracanie pamięci o prof. Zachwatowiczu
Podjęta przez Towarzystwo Przyjaciół Warszawy w 2017 r. inicjatywa upowszechniania pamięci prof. Jana Zachwatowicza zostanie niebawem zwieńczona odsłonięciem, w obrębie murów staromiejskich, pomnika Profesora. Zarówno wzniesienie pomnika, jak i przeprowadzenie przez Towarzystwo Przyjaciół Warszawy szerokiej akcji promującej działalność Profesora na rzecz odbudowy Warszawy, zrealizowane zostały przy aprobacie i wsparciu projektu przez Radę Miasta Stołecznego Warszawy. Spośród zgłoszonych w projekcie trzech zasadniczych działań mających upowszechniać zasługi prof. Jana Zachwatowicza dla Warszawy nie zostanie zrealizowana propozycja nadania nazwy ulicy lub placu imienia Jana Zachwatowicza. Wynika to z przyjętej przez Radę Miasta zasady niepowielania upamiętnień, a w obrębie murów staromiejskich istnieje Międzymurze Jana Zachwatowicza. Patronatem mogą być natomiast objęte szkoły, uczelnie, obiekty trwałe, czy przedsięwzięcia.
Z powodzeniem realizowana jest przez przewodników miejskich zrzeszonych w Towarzystwie Przyjaciół Warszawy przyjęta w ramach projektu reguła upowszechniania pamięci Profesora. Na spotkaniach z mieszkańcami Warszawy, spacerach, wykładach i mediach społecznościowych popularyzowana jest wiedza o Jubilacie i jego dokonaniach. Zrealizowane cykle ośmiu spotkań „Warszawa, której nie ma” oraz dwa wykłady i dziesięć spacerów poznawczych w ramach wydarzenia „120. rocznica urodzin Jana Zachwatowicza” cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem i udziałem licznie zgromadzonych. We wrześniu 2020 r. zrealizowane zostało nagranie filmowe na terenie Zakładu Architektury Polskiej Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej w formie rozmowy przeprowadzonej przez Hannę Kusiak z prof. Robertem Kunklem, pracownikiem naukowym uczelni, który pracował na Politechnice Warszawskiej w czasie, gdy prof. Jan Zachwatowicz był wykładowcą. Film dostępny jest w mediach społecznościowych. Działania popularyzujące pamięć Profesora prowadzone są przez Towarzystwo Przyjaciół Warszawy w trybie ciągłym.
Pomnik przedstawia Profesora idącego międzymurzem w kierunku Zamku Królewskiego.
Forma pomnika uzgodniona była z córkami prof. Jana Zachwatowicza — Krystyną Zachwatowicz-Wajdową i Katarzyną Zachwatowicz-Jasieńską.
Inwestor — Zakład Terenów Publicznych.
Rzeźbiarz — prof. Karol Badyna.
Niezbędne uzgodnienia proceduralne związane ze wzniesieniem i usytuowaniem pomnika dokonane były w porozumieniu ze Stołecznym Konserwatorem Zabytków i stosownymi instytucjami.
Komitet Organizacyjny „Projektu Przywracania Pamięci prof. Jana Zachwatowicza” to członkowie Oddziału Akademickiego Towarzystwa Przyjaciół Warszawy — pomysłodawcy Projektu:
- Hanna Kusiak — Oddział Akademicki Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, przewodnicząca Komitetu
- Elżbieta Zatorowska — Prezes Oddziału Akademickiego Towarzystwa Przyjaciół Warszawy (wieloletnia orędowniczka upamiętnienia)
- Bożena Olenderek — Zastępca Prezesa Oddziału Akademickiego Towarzystwa Przyjaciół Warszawy
- Danuta Kłosińska — Oddział Akademicki Towarzystwa Przyjaciół Warszawy
- Tadeusz Frys — Oddział Akademicki Towarzystwa Przyjaciół Warszawy
- Franciszek Trynka — Oddział Akademicki Towarzystwa Przyjaciół Warszawy.
- W pracach Komitetu bardzo aktywnie, zarówno w zakresie organizacyjnym, jak i promocyjnym uczestniczy Maria Kamińska — członkini Oddziału Akademickiego Towarzystwa Przyjaciół Warszawy.
Skład Komitetu Honorowego, pod przewodnictwem dr Beaty Michalec — prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaciół Warszawy w latach 2013 – 2019, tworzą:
- prof. Hanna Gronkiewicz-Waltz — Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy w latach 2006 – 2018
- Ewa Malinowska-Grupińska — Przewodnicząca Rady Miasta Stołecznego Warszawy
- prof. Jan Słyk — Dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej w latach 2016 – 2020
- prof. Wojciech Włodarczyk — Prezes Stowarzyszenia Historyków Sztuki
- Bartłomiej Kolpiński — Prezes Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Urbanistów Polskich
- Ewa Nekanda-Trepka — Dyrektor Muzeum Warszawy w latach 2012 – 2020
- Katarzyna Zachwatowicz-Jasieńska — córka
- Krystyna Zachwatowicz-Wajda — córka.
Pozytywna opinia „Wniosku o wzniesienie pomnika Jana Zachwatowicza” i jego usytuowanie w obrębie murów staromiejskich spotkała się ze stuprocentową akceptacją Rady Dzielnicy Śródmieście podjętą na posiedzeniu 21 października 2020 r. Uwzględnione było pozytywne stanowisko Komisji Kultury i Komisji Ładu Przestrzennego oraz pozytywna opinia Biura Architektury dotycząca miejsca ustawienia pomnika.
Na XXXIX sesji Rady Miasta Stołecznego Warszawy 19 listopada 2020 r. jednogłośnie przyjęta została Uchwała nr XXXIX/1231/2020 o wniesienie pomnika Jana Zachwatowicza.
2 marca 2021 r.